Het ritme van poëzie.
Hoi,
Als eerste bericht in deze auteursblog, lijkt me het ritme van poëzie een prima onderwerp.
Metriek is de technische term, maar de uitwerking is vaak louter intuïtie.
Een blank verse zoals met name Milton en Shakespeare hanteerden, is een pentameter, vijf ritmische 'slagen' als het ware. De Engelse taal leent zich in het bijzonder voor deze stijl, vanwege de al-ritmische eigenschap van hun woordenschat. Frans kent deze ritmische eigenschap ook, andere talen, zoals Duits en Nederlands, iets minder.
Een jambische metriek is opzwepend, een trocheïsche dramatisch -- een epische dichtstijl maakt dankbaar gebruik hiervan, een opening van een episch gedicht wil erg veel nadruk hebben op de stemming. Het vijfde boek van Paradise Lost heeft, bijvoorbeeld, een onheilspellende en pastorale thematiek:
Now morn her rosy steps in th' eastern clime
Advancing, sowed the Earth with orient pearl,
When Adam waked, so customed, for his sleep
Was airy light from pure digestion bred,
And temperate vapours bland, which the only sound
Of leaves and fuming rills, Aurora's fan,
Lightly dispersed, and the shrill matin song
Of birds on every bough;
Het feit dat na 'clime' het woord 'advancing' op de tweede versregel komt,
(in een zinsopbouw die sowieso al het werkwoord van het onderwerp
zo ver mogelijk in de zin wil opschuiven, vanwege de dramatiek)
Maakt dat er een soort 'vallende intonatie' ontstaat op de tweede versregel.
Je voelt als lezer een opbouw, het eerste woord 'now' als tijdsbepaling
gooit de lezer direct in een gebeurtenis, waarvan je ook direct wil weten
wat deze gebeurtenis, en met welke relevantie voor het verhaal, precies is:
de opbouw gaat verder door bij de eerste komma, na advancing,
wederom een nieuwe eigenschap te noemen van dat 'advancen'
wat 'morn' op dit specifieke moment doet: namelijk dat het 'sowed the Earth with orient pearl'.
Je zit al in een opbouwende spannings-sfeer. En dan pas komt Adam als sleutelpersonage in beeld.
De volgende beeldspraak maakt duidelijk hoe ontspannen zijn slaap was, en hoe diezelfde 'morn'
met haar 'rosy steps', middels de eigenschappen van de dageraad (Aurora's fan) die slaap wegblaast.
In feite is geen belangrijk feit prijsgegeven, maar de metriek en de woordkeus
maken dat dit stuk al meteen alle spanning aan de lezer overdraagt;
Milton wist precies wat hij zijn lezer wilde laten voelen. Hijzelf was destijds volledig blind,
en waarschijnlijk had zijn eigen fantasie bij het voordragen van deze versregels
een soortgelijk beeld gevormd, als dat wat wij nu ook vormen.
In Perseus en Andromeda probeer ik in dezelfde stijl een spanning te creëren.
De opening van het derde en laatste deel bevat soortgelijke technieken,
die ervoor zorgen dat er een mogelijkheid ontstaat toe te werken naar de
uiteindelijke climax van het verhaal, zonder dat die climax overdreven dik aangedaan wordt,
of juist als een te voorspelbare, slappe weerspiegeling staat van datgene
waar de lezer juist in zijn eigen hoofd naar toe heeft gewerkt.